/
آبان / ۱۸
حالا که تصمیم دارید به جمع نوازندگان یکی از گوش‌نوازترین سازهای سنتی ایران بپیوندید، احتمالا انتخاب نوع ساز سنتور یکی از دغدغه‌های شما باشد. انواع مختلف سنتور از سازندگان متفاوت در بازار وجود دارد که ممکن است شما را دچار شک و تردید کند . در این مطلب قصد داریم برای خرید سنتور راهنماییتان کنیم تا بتوانید نت‌های جان‌تان را به زیبایی هرچه تمام‌تر بر روی سنتور پیاده کنید. همراه ما باشید.
سنتورهای متفاوتی در بازار وجود دارد که تفاوت آنها به نوع ساخت، اندازه، نوع صدا، خرک، و موارد مختلف برمی‌گردد. از این نظر، انواع سنتور به دسته‌های سنتور سل کوک، سنتور لا کوک، کروماتیک و.. تقسیم بندی می‌شوند. از طرفی، هنرمندان زیادی از گذشته تا به امروز به ساخت سنتورهای خوش صدا و باکیفیتی پرداختند که نام سنتور، برگرفته از نام سازنده آن بوده است. یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین سازندگان سنتور مهدی ناظمی بوده که سازهای ساخت دست او جزو یکی از خوش صداترین سنتورهای موجود است. تمام استانداردهای لازم برای یک سنتور را می‌توانید در نوع ناظمی ببینید. همچنین هنرمندان دیگری که برندهای مختلف سنتور را ساختند، می‌توان به حبیب سماعی، صادقی، سالاری، غفاری، موسوی، علیزاده و سنتور سایر اساتید اشاره کرد. در اینجا به تفسیر نوع سنتورهای لا کوک و سل کوک می‌پردازیم:
یکی از رایج‌ترین نوع سنتور، سنتورهای سل کوک است. از آنجایی که کوک خرک سوم از پایین، روی نت سل کوک می‌شود، اسم این نوع سنتور به سنتور سل کوک معروف شده است. بقیه خرک‌ها نیز متناسب با این خرک تنظیم می‌شوند. این نوع سنتور با سازهای دیگر راحت‌تر هماهنگ می‌شود به همین دلیل اکثر نوازندگان سنتور از این نوع استفاده می‌کنند.
سنتور لاکوک را معمولا برای آموزش استفاده می‌کنند. ابعاد کوچکتری از سنتور سل کوک دارد و سیم خرک سوم روی نت لا کوک می‌شود.
ساختار سنتور به این ترتیب است که برای هر کوک، طراحی خاصی شده و نمی‌توان روی پرده‌های دیگر آن را کوک کنید. چون ممکن است سیم‌ها پاره شود. هرچه سنتور به سمت کوک‌های می کوک، فا کوک، سل کوک، لا کوک، و سی کوک برود، صدا زیرتر و ابعاد سنتور کوچکتر می‌شود.
فرض کنیم در یک کلاس سنتور ثبت نام کردید و حالا قصد خرید سنتور با کیفیت را دارید. معیارهایی که برای ارزیابی سنتور بایستی در نظر داشته باشید، جنس صدا مثل زنگ دار بودن، صدای پرحجم وبسته، میزان یکدست بودن صدا و .. جنس چوب، کیفیت پرداخت و .. بستگی دارد. در ادامه به طور دقیق هر کدام را برایتان توضیح دادیم:
اکثرا سنتورهایی از جنس چوب گردوی تیره، راه راست، یا فردار کیفیت صوتی بالاتری دارد. خشک بودن چوب، باعث سبک‌تر شدن ساز می‌شود. نحوه پرداخت چوب و سن درخت نیز المان‌های مهم دیگر است. در نظر داشته باشید سازهایی که با لاک رنگ می‌شوند، کیفیت و صدای بهتری دارند اما سازهایی که رنگرزی می‌شوند، تمام منافذ چوب را می‌پوشاند که همین عامل باعث کاهش افت صدا می‌شود.
سنتورهایی که از کیفیت پایین برخوردار هستند، معمولا به طور مداوم نیاز به تنظیم کوک دارد. این مورد به هنگام آموزش سنتور مشکل ایجاد می‌کند. گوشی‌های سنتور بایستی در یک راستا و به صورت منظم به هم متصل شده باشد تا کوک را بهتر نگه دارد.
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید، کیفیت پرداخت چوب سنتور است. رنگ ماری، جنس خرک‌های سنتور، جنس سیم و سیم‌گیر را در نظر بگیرید. اگر رنگ سنتور بیش از حد براق باشد، باعث انعکاس نور می‌شود که نشان از به کار بردن مواد شیمیایی و رنگ‌های صنعتی در آن دارد. این نوع سازها معمولا صدادهی خوبی ندارند.
جالب است بدانید هنوز هم برخی افراد، معیار مهر سنتور را برای سنجش کیفیت در نظر می‌گیرند. البته درگیر مارک یا مهر سنتور نشوید. ملاک‌های دقیق‌تر دیگری برای سنجش کیفیت سنتور وجود دارد.
جنس صدا
عامل مهم بعدی، صدادهی سنتور است. اگر متخصصی به شما گفت که سنتور دارای صدای یکدست است، آن را با جان و دل مراقبت کنید. چون معمولا برای یک دست کردن صدا، زحمت زیادی کشیده می‌شود. ضخامت صفحه، جنس چوب، رنگ چوب، پل گذاری‌ها همه در صدادهی یکدست سنتور تاثیر گذار است. البته این یکدست بودن صدا را بایستی از یک فرد متخصص پرسید.
در صورتی که صفحه سنتور داری ترک، فرورفتگی یا تورفتگی و آسیب‌هایی از این دست باشد، قطعا روی صدا تاثیر می‌گذارد و به مرور باعث آسیب سازتان می‌شود.
در برخی موارد، سازندگان سنتور برای یک دست کردن سنتور و کیفیت بالای صدا، صفحه را نازک می‌گذارند. همین کار باعث می‌شود صفحه تحمل فشار سیم و پل را نداشته باشد و یا باعث از بین رفتن ارتعاش و لرزش تار در سنتور شود. این را به خاطر داشته باشید که ضخامت مناسب برای صفحه رو ۵ تا ۶ میل و برای صفحه زیر ۷ تا ۸ میل است.
بودجه مالی‌تان را در نظر بگیرید. اما همین ابتدای کار بهتر است دنبال سنتور خیلی ارزان نباشید. به خصوص اگر می‌خواهید به طور حرفه‌ای نوازندگی را ادامه دهید، یک ساز باکیفیت و نسبتا قیمت مناسب بهتر از یک ساز بی کیفیت و با قیمت ارزان است. سنتورهای ارزان معمولا از جنس چوبی به جز گردو است و همین تا حد زیادی قیمت آن را پایین می‌آورد. بنابراین در این مورد، صرفه جویی را کنار بگذارید چون قرار است برای روح هنری‌تان هزینه کنید.
سیم‌های سنتور در دو نوع سفید و زرد است که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردیم. فراموش نکنید جنس سیم سنتور نیز در کیفیت آن تاثیر زیادی دارد.
گاهی وجود خطا در ساخت و ساز سنتور باعث می‌شود که سنتور آن صدای مطلوب و کیفیت لازم را نداشته باشد. از گذشته، زمانی که سازندگان سنتور، سازی را می‌ساختند که کیفیت مناسبی نداشت آن را از بین می‌بردند تا در پرونده هنری‌شان ثبت نشود. اما بعدها به جای از بین بردن ساز، میزان رضایت خود را از آن با مهر سنتور نشان می‌دادند.یعنی اگر از کیفیت صدا و ساخت آن راضی نبودند، یک مهر روی آن می‌زدند و به هر میزان که از آن راضی بودند، یک مهر به مهرهای دیگر اضافه می‌شد.
برای شروع، بهتر است قبل از خرید سنتور از یک فرد متخصص در این زمینه، مشورت‌های لازم را بگیرید. در نتیجه با خیال راحت می‌توانید بهترین ساز خود را انتخاب کنید. به هیچ عنوان به حرف معرف‌تان که می‌گوید فلان فروشگاه سازهای خوبی دارد توجه نکنید. به خصوص زمانی که می‌گوید نام او را به عنوان معرف ببرید. قطعا درصدی این وسط گرفته و سنتور را به شما گران‌تر می‌فروشند. بهتر است با یک فرد باتجربه برای خرید سنتور، اقدام کنید تا او به صحت و سقم ادعای فروشنده و کیفیت سنتور پی ببرد. به این ترتیب کلاه سرتان نمی‌رود. قیمت یک سنتور مبتدی بین ۱ تا ۲ میلیون است. اگر می‌خواهید برای شروع یک سنتور ارزان قیمت تهیه کنید، در نظر داشته باشید ساز پرحجم نباشد چون برای پر کردن حجم صدا، ضخامت جعبه و کف و سطح رویی سنتور را تغییر داده شده است که در طولانی مدت کیفیت صدای سنتور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این مساله به مقدار بودجه ای که برای خرید در نظر گرفته اید بر می گردد ،اگر در تهیه بودجه با مشکل مالی مواجه نمی شود بهتر است در ابتدا یک ساز با کیفیت خوب اما نه خیلی حرفه ای تهیه کنید زیرا وقتی سطح نوازندگی شما بالاتر رفت و قادر به تشخیص کیفیت صدای سنتور های مختلف شدید ممکن است از لحاظ سلیقه صدا های دیگری شما را جذب کند که با سنتوری که در ابتدا خردیداری کردید تفاوت بسیار داشته باشد پس بهتر است با یک گزینه خوب رو به بالا شروع کنید اما اگر از لحاط مالی دارای مشکل هستید ساز های مشقی می توانید تهیه کنید اما بایستی از حداقل استاندارهای لازم به تشخیص معلمتان برخوردار باشد.
چنانچه دارای کیفیت صدایی و قیمت مناسب و از لحاظ فیزیکی دارای سلامت باشد و نگهداری کوک مناسبی داشته باشد هیچ مانعی برای خرید وجود ندارد البته اگر از لحاظ ذهنی با این امر مشکلی نداشته باشید زیرا بسیاری از افراد دوست دارند که با ساز نو شروع کنند و اینگونه احساس بهتری دارند اما یادتان باشد ساز ها چنانچه خوب ساخته شده باشند هر چه که قدیمی تر می شوند دارای صدای با کیفیت تری می شوند البته صرفا کهنگی ساز ملاک نیست چون بایستی ساز زیر دست یک نوازنده قابل بوده باشد و مدام بدرستی با آن نواخته شده باشد گاهی سنتوری های قدیمی که مدت ها دست نخورده یا سازهای مشقی دست دوم عموما گزینه های خوبی برای انتخاب نیستند مگر به تشخیص معلمتان یا یک متخصص سنتور
بهترین نوع سنتور، سنتورهای درخت گردو و درخت آزاد هستند. البته سنتورهای نوع چوب آزاد، صدای لطیف‌تر و واضح‌تری نسبت به انواع دیگر دارد. رنگ چوب آزاد قهوه‌ای مایل به نارنجی است. قیمت سنتورهای حرفه‌ای تا ۶ میلیون و حتی بیشتر هم می‌رسد. از خریدن سازهایی که روی آن معرق‌کاری یا منبت کاری شده است، خودداری کنید. این تزئینات روی صدای سازتان تاثیر می‌گذارد.
بسیار خب، حالا که ساز مورد علاقه‌تان را تهیه کردید باید یک‌سری مراقبت‌ها و موارد احتیاط را برای نگهداری از آن در نظر داشته باشید تا صدای سازتان تغییر نکند و دچار آسیب نشود. مواردی از جمله:
ساز را در مکان‌های مرطوب و دمای بالا قرار ندهید. برای مثال به طور مستقیم زیر کولر یا زیر نور آفتاب نباشد.
بهتر است آن را در یک کاور محافظ قرار داده تا از سرما و گرما محافظت شود.
پس از آسیب دیدن یا کهنه شدن ساز، ممکن است سیم‌های آن نیاز به تعویض داشته باشد. البته این بستگی به میزان استفاده شما دارد.
در صورتی که ساز جدید خریداری کردید، و برای مدت طولانی قصد استفاده از آن را ندارید، سیم‌های سازتان را شل کنید. چون بلااستفاده ماندن ساز در حالت کوک شده، به ساز فشار می‌آورد..
این قیمت ها بصورت تقریبی در اینجا عنوان می شوند و مربوط به سال ۱۳۹۸ می باشند
سنتور های مشقی برای شروع از حدود ۶۰۰ هزار تومان تا حدود ۱ میلیون و نیم می باشند ،البته گاه ممکن است با قیمت پایین تری بتوانید ساز پیدا کنید اما بر حسب تجربه عموما بسختی می توان ساز مناسبی با قیمت زیر این مبلغ پیدا کرد یکی از برندهای پیشنهادی برای قیمت زیر ۱ میلیون تومان سنتور حمید موسوی است که از استاندارد بالایی برخوردار است و صدایشان در مقایسه با قیمتشان از کیفیت خوبی برخوردار می باشد البته برندهای خوب دیگری نیز در این رنج قیمت نیز یافت می شوند که با کمی برسی و جستجو می توانید آنها را بیابید.
سنتور های سطح متوسط به بالا از ۲ میلیون تومان تا حدود۳ الی ۳ و نیم میلیون می باشند. دو برند پیشنهادی برای قیمت زیر ۲ میلیون تومان به بالا سنتور حمید موسوی و سنتور های آرزو طرح ویژه ساخت پژوهشکده سنتور است البته برندهای خوب دیگری نیز در این رنج قیمت نیز یافت می شوند که با کمی برسی و جستجو می توانید آنها را بیابید. سنتور های بسیار حرفه ای که از قیمت حدود ۵ میلیون توان شروع و تا ۱۰ میلیون تومان می رسد.که سازهای الماس پژوهشکده سنتور و حمید موسوی راسخ و …. از آن جمله اند .
در نهایت انتخاب یک ساز استاندارد با کیفیت صدایی مناسب متناسب با بودجه تان می تواند تاثیری مهمی در یادگیریتان داشته باشد ساز استاندارد علاوه بر لذت شنیدن صدای زیبا در صورتی که همیشه و بطور منظم آن را کوک کنید می تواند صدای درست را به شما نشان دهد و تاثیری مهمی در عادت دادن گوش شما به صدای درست داشته باشد.
جمع بندی
اگر مبتدی هستید و تازه می‌خواهید سنتور را شروع کنید، کیفیت ساخت و پرداخت چوب، رنگ و طراحی آن از نکات مهمی است که باید در نظر داشته باشید. بعد از خرید سنتور زمان آن رسیده که کلاس موسیقی خود را به صورت مستمر و با پشتکار ادامه دهید تا بتوانید به نتیجه دلخواه‌تان برسید . یک نوازنده سنتور خوب یا حتی حرفه‌ای شوید. در انتخاب آموزشگاه موسیقی و استاد نهایت دقت را خرج کنید. چون یک استاد خوب می‌تواند راه شما را برای ادامه موسیقی هموار کند و یا باعث شود هیچوقت دیگر سمت سازتان نروید. در این مورد آموزشگاه مهرورزان با سابقه تخصص و پرورش هنرجویان و نوازندگان حرفه‌ای از اساتید مجرب برای آموزش سنتور استفاده کرده است که می‌تواند مسیر یادگیری را برایتان راحت‌تر کنند.