آموزش نت خوانی

الفبای موسیقی چیست؟

الفبای موسیقی نُت نام دارد. نت ها از چپ به راست خوانده می شوند.
اما نت های موسیقی کدامند ؟
نت در موسیقی دو معنا دارد:

1. واحد صدایی با فرکانس مشخص که در فارسی به آن نغمه هم می گویند و هفت نام برای اصوات موسیقایی تعریف شده است.
2. نشانه نوشتاری هر یک از این صداها.
   نامگذاری نت ها : دو – ر – می – فا – سل – لا – سی (do, re, mi, fa, sol, la, si).
   نوع دیگری از نامگذاری اینگونه است: «A, B, C, D, E, F, G»
   سی لا سُل فا می رِ دو
   do re mi fa sol la si
   C D E F G A B
   دییِز یا شارپ (Sharp) هر نت موسیقی در حالتی که نیم پرده زیر می شود با علامت ” ♯ ” نمایش داده می شود. مثال: ♯F فا دییِز
   بِمُل یا فِلَت (Flat) هر نت موسیقی در حالتی که نیم پرده بم می شود که با علامت ” ♭ ” نمایش داده می شود.
   مثال: ♭F فا بِمُل

پنج خط حامل در آموزش نت خوانی کدامند ؟

پنج خط حامل ” The Staff ” که به صورت پنج خط افقی نوشته می شوند، یکی از مهم ترین ارکان موسیقی است.بیشتر نت ها یا بر روی یکی از این خطوط قرار می گیرند یا در فضای بین آنها. خط های عمودی که بر روی پنج خط حامل قرار دارند آنها را به بخش های کوتاه (میزان) تقسیم
می کنند.

کلید موسیقی (clef)چیست ؟

در نت نویسی مدرن سه نوع کلید وجود دارد ،کلید ها در موسیقی همیشه در سمت چپ پنج خط حامل کشیده می‌شود. هرگاه یکی از این کلیدها بر روی یکی از خطوط حامل قرار گیرد، بقیه خطوط و میان خطوط با توجه به رابطه‌ای که با آن دارند خوانده می‌شوند.
• کلید سل
• کلید دو
• کلید فا

کلیدهای سل (تریبل)

کلید سل بر روی دومین خط حامل قرار دارد، که به آن کلید تریبل هم می‌گویند.
این کلید برای سازهایی که صدائی نسبتا زیری دارند، استفاده می‌شود مانند ویولن، ابوا، خانواده کلارینت، خانواده ساکسیفون، ترومپت، ویبرافون،ماندولین،گیتار و …
از کلید سل گاهی برای نتهای خیلی بالا استفاده می‌کنند. کلید سل برای صداهای سوپرانو، متسو سوپرانو، آلتو، کنتر آلتو و تنور استفاده می‌شود.

کلیدهای فا/ باس (Bass)

کلید فا بر روی خط چهارم قرار دارد،که به آن کلید باس هم می گویند. امروزه کلید فا، تنها کلیدی است که استفاده می‌شود، واژه کلید فا و کلید باس معمولا مترادف در نظر گرفته می‌شود.ویولنسل، یوفونیوم، کنترباس، ترومبون، باریتون، توبا و ..سازهای مناسب این کلید هستند و برای پایین‌ترین نتهای هورن و صداهای باریتون و باس استفاده می‌شود.باس کلید پایین در حامل عمومی برای سازهای هارپ و کیبورد است.

مایه نما (Key Signature)در آموزش نت خوانی چه کاربردی دارد؟

اصلی ترین نماد بر روی پنج خط حامل” Key signature ” است که امضای کلیدی و زمان در ابتدای قطعه است که ظاهر می شود. ،در سمت راست کلید سل یا کلید فا، زیر و بمی نت ها با علائم ♯ و ♭مشخص می شود. مایه نماها، مایه یا تن موسیقی را مشخص می کنند.
علامت بِمُل (♭ ) این معنا را دارد که تمام نت ها روی آن خط یا بین این خطوط، باید به صورت نیم پرده به پایین نواخته شوند. علامت ♭ در کنار کلید، روی خطی از خطوط حامل (مطابق با نت B ) بدین معناست که تمامی نت های B تا انتها باید به صورت “بِمُل” یا B♭ نواخته شوند.
علامت دییِز (♯)، به این معناست که تمامی نت ها روی خط یا بین این خطوط، باید به صورت دیز ( ♯ ) نیم پرده به بالا نواخته شوند.
بسیاری از نمادها و کلیدهای موسیقی بر روی، بالا و یا پائین پنج خط حامل ظاهر می شود.

میزان نما (Time Signature)

در سمت راست، میزان نما قرار گرفته است.
میزان نما از دو عدد تشکیل شده و شبیه به یک کسر است. می تواند ثابت یا متغیر باشد .
عدد بالا مشخص می کند که در هر میزان چند ضرب وجود دارد. مثلا اگر میزان نما ¾ باشد، یعنی در هر میزان ۳ ضرب وجود دارد.
میزان توسط خطوطی عمود بر خطوط حامل مشخص می شود. به این خطوط، خط میزان گفته می شود.
عدد پایین مشخص می کند که چه نوع نتی یک ضربی است. این عدد معمولا ۴ است و یعنی هر “نت سیاه یا ¼ ” ، معادل یک ضرب است و اگر ۲ باشد که در آن هر “نت سفید یا ½ “، معادل یک ضرب است و اگر ۸ باشد هر “نت چنگ یا ۱/۸” معادل یک ضرب است.

نت گرد یا نت کامل

به صورت دایره ای در خطوط حامل است و در میزان ۴/۴ به اندازه ۴ ضرب کشیده می شود.
نت گرد برای نت های دیگر مبناست ؛ میزان کشش دیگر نت ها نسبت به این نت سنجیده می شود.

سکوت گرد یا سکوت کامل

یک مستطیل سیاه رنگ که از خط حامل دوم رو به پایین است. از لحاظ ارزش زمانی معادل نت گرد است. سکوت گرد (سکوت کامل) گاهی برای نشان دادن سکوت در کل میزان مورد استفاده قرار می گیرد.

نت سفید یا نت ½

از لحاظ ارزش زمانی، ½ نت گرد محسوب می شود. نت سفید به صورت یک دایره و یک خط راست در خطوط حامل دارد. این خط راست می تواند در سمت راست به سوی بالا یا در سمت چپ به سوی پایین کشیده شود. صدای نت سفید به اندازه ۲ ضرب است.

سکوت سفید

یک مستطیل سیاه رنگ که روی خط حامل سوم به سمت بالا می نشیند و ارزش زمانی اش به اندازه نت سفید می باشد.

نت سیاه یا نت ¼

از لحاظ ارزش زمانی، ¼ نت گرد محسوب می شود. یک دایره سیاه رنگ تو پر که یک خط مستقیم از یک سمت ان به یک سو کشیده شده است. صدای نت سیاه معادل ۱ ضرب است.

سکوت سیاه یا ½

یک علامت منحصر به فرد که شبیه پرنده ایست که به یک سو به پرواز در آمده است. گاهی این علامت به شکل آینه تصویر “سکوت چنگ” نشان داده می شود.

نت چنگ

از لحاظ ارزش زمانی، ۱/۸ نت گرد محسوب می شود. صدای نت سیاه معادل ½ ضرب خواهد بود. نت چنگ شبیه به نت سیاه است اما انتهایش پرچم دارد.دو نت چنگ یا بیشتر به وسیله یک خط افقی از پایین یا از بالا به یکدیگر وصل می شوند.

نت دولا چنگ

ارزش زمانی دولا چنگ ۱/۱۶ نت گرد است و معادل ¼ خواهد بود.
نت دولاچنگ شبیه به نت چنگ است با این تفاوت که در انتهایش دو پرچم دارد که با خط افقی موازی بهم متصل هستند.

اکتاو

فاصله هشتم از یک نت بالاتر و یا پایین تر را اکتاو می نامند .
سازها از نظر اکتاو با هم متفاوتند .
ممکن است اکتاو بیشتر و یا کمتر داشته باشند; به عنوان مثال پیانو هفت اکتاو دارد.

جمع بندی
• برای یادگیری صحیح بهتر است با کمک یک استاد با تجربه آموزش ببینید.
• از مترونوم استفاده کنید. مترونوم به شما کمک می کند که نت ها را با ارزش زمانی صحیح بنوازید.
• تمپو یا سرعت نواختن یک قطعه موسیقی در بالای خطوط حامل مشخص می شود.
برای تعیین سرعت نواخته شدن نت ها، مترونوم بهترین وسیله برای همساز شدن با این استاندارد است.
• اگر با یک ساز موسیقی آشنایی داشته باشید، گام ها، تکنیک ها و نت خوانی بسیار ساده تر و قابل فهم تر خواهد بود.