مهر / ۳۰
ساز دهنی یا هارمونیکا از خانواده سازهای بادی زبانه دار است که به دلیل سبکی، جابجایی راحت، صدای جذاب و دلنشین، یادگیری آسان و قیمت مناسب با هزینه های جانبی کم طرفداران زیادی دارد. ساز دهنی در واقع سازی مناسب برای مبتدیان و کسانی که تازه به دنیای موسیقی پا گذاشته اند، است.
سازهایی از جمله آکاردئون، کنسرتینا و ملودیکا با توجه به ساختار و نحوه تولید صدا بسیار شبیه ساز دهنی هستند. امروزه سازدهنی بخش جدایی ناپذیر ارکستر است. صدای رسا و گیرای آن چنان آرامش و حس خوبی را در هنگام نواختن ایجاد می کند که کمتر کسی بتواند بی توجه از کنار آن بگذرد.
ساز دهنی با ظاهر ساده و کوچکش دارای انواع گوناگون است که هر کدام از آنها کاربرد خاصی دارند و در سبک های متفاوت استفاده می شوند. صدا در این سازها در اثر ارتعاش زبانه ای از جنس فلز ایجاد می شود که تنها یک سر آن به ساز متصل است. در اثر ارتعاش زبانه ها و با عبور جریان هوا می توان صدایی رسا و جذاب داشت.
ساز دهنی بر اساس نحوه تولید صدا به دو دسته تقسیم می شود.
بر اساس ساختار و ساختمان اولیه ساز انواع گوناگون ساز دهنی عبارتند از:
از هر کدام از این ساز ها در سبک های مختلف از جمله کلاسیک، پاپ، جاز، کانتری، راک، وسترن، فولیک و …. استفاده می شود.
کروماتیک: ساز دهنی کروماتیک دارای گستره وسیع تری از سبک های مختلف برای نوازندگی است. سازدهنی کروماتیک دارای ویندسیور و کلید اسلاید است که در سایر موارد دیده نمی شود. کروماتیک در واقع دارای یک میله فلزی به نام اسلاید است که باعث می شود تعداد نت های هر سوراخ از دو نت به چهار نت افزایش یابد. جریان هوا با فشردن اسلاید و جایجایی زبانه موجود در زیر لبه سازدهنی به سمت سوراخ هایی که در نیم پرده بالاتر کوک شدن نفوذ می کند و باعث اجرای نت های نیم پرده بالاتر می شوند. این ساز شامل سبک های فولک، جاز، پاپ و کلاسیک است.
دیاتونیک: سازدهنی دیاتونیک فاقد اسلاید است و سوراخ های ساز مانند نوع کروماتیک دو ردیفه نیستند. هر سوراخ فقط با حالت دمش و مکش هوا به صدا در می آید. از این ساز در سبک های وسترن، راک، بلوز و فولک استفاده می شود.
ترمولو: سازدهنی ترمولو، همانند سازدهنی دیاتونیک فاقد اسلاید است اما دارای ابعاد بزرگتری نسبت به نوع دیاتونیک است. در ترمولو برای هر نت موسیقی دو زبانه موجود است. این ساز برای نواختن به نفس زیادی احتیاج دارد.
کورد: این نوع ساز در شکل ها و اندازه های مختلف موجود است و با توجه به اینکه تمام نت ها را شامل می شود همانند سازدهنی کروماتیک است.
باس: این گروه از سازها با دمیدن بصدا در می آیند و مکش تاثیری در آن ندارد. این ساز بزرگ و سنگین است.
ساز بادی از اولین ادوات موسیقی است که انسان های اولیه از آن استفاده می کردند. بشر اولیه با دمیدن بر شاخ و برگ درختان و یا شاخ حیوانات صداهای برای ارتباط برقرار کردن ایجاد می کرد.
ساز دهنی توسط چینی ها اختراع شد و توسط
موتزارت آهنگ ساز آلمانی به شکل امروزی در آمده است. اگرچه ریشه این ساز در چین است امادر اروپا برای کوک کردن صـدا ارگ کلیسـا از وسیله ای شبیه سازدهنی استفاده می شد.
در واقع سازدهنی در سال ۱۸۱۸ بوسیله کریستین فردریک بوشمان اختراع و در سال ۱۸۲۱ در برلین ثبت شد. ساز او توسط تیغـه های فـولادی به صدادرمی آمد که با فوت کردن صدا تولید می شد.
بعدها سازدهنی دیاتونیک در اوایل قرن نوزدهم در آلمان ساخته شده و توسط مهاجرین به نقاط مختلف دنیا برده شد.
در سال ۱۹۱۸ سازدهنی کروماتیک اختراع شد که دارای اسلاید است و می توان با آن آهنگ های کاملتری را نواخت.
سازدهنی این ساز کوچک با صدای دلنشین خود در سبک های مختلف و خلق آثار ماندگار همراه و همگام با گروه است.
سازدهنی یا هارمونیکا از جمله خانواده سازهای بادی است که صدا توسط ارتعاش یک زبانه تولید می شود که از یک طرف به ساز متصل است و از طرف دیگر آزاد می باشد.
ساختمان کلی سازدهنی شامل اجزای زیر است:
در واقع شانه از مهمترین بخش های ساز دهنی است که کار انتقال صدای وارد شده را به صفحه تیغه دمش و مکش برعهده دارد.
صفحه های دمش و مکش دارای زبانه های آزاد هستند که هنگام برخورد هوا با زبانه نت کوک شده بر آن به صدا در می آید.
ساختمان و اجزای انواع مختلف ساز دهنی در حالت کلی یکسان و شبیه هم است و تفاوت های اندکی در برخی قسمت ها موجود است که باعث می شود انواع مختلف از این ساز موجود باشد.
سازهای دهنی معمولا دارای شانه های از جنس های مختلف می باشد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارد. سازدهنی با شانه چوبی صدایی گرم تر و دلنشین تر نسبت به انواع مختلف دارد. شانه های پلاستیکی مقاومت بیشتری در برابر رطوبت و شرایط آب و هوایی دارند. امروزه مدل های چوبی ضد آب و سازهایی با کاورپلیتهایی با استیل ضد زنگ در بازار موجود است.
برندهای مختلفی از ساز دهنی از جنس های مختلف و ویژگی های خاص در بازار پیدا می شود.
در زیر به پاره ای از توضیحات درباره برندهای مشهور و پرطرفدار می پردازیم.
بعد از گیتار سازدهنی پرفروش ترین ساز است.
با توجه به انواع مختلف و برندهای متفاوت سازدهنی در بازار، انواع گوناگون این ساز با قیمت های مختلف یافت می شود.
از مهمترین عوامل مهم که باعث ایجاد صدای عالی و دلنشین توسط سازدهنی می باشد عبارتند از:
بنابراین در هنگام خرید ساز دهنی به قسمت های مختلف و اجزای تشکیل دهنده آن دقت کنید که دچار مشکل نباشد در صورت ایراد و شکستگی برخی اجزا که یا قابل تعویض نیستند یا قطعات آن براحتی در بازار پیدا نمی شود دچار مشکل می شوید. سازدهنی به طور مدام نیاز به تمیز کردن دارد. اگر به طور اصولی ساز خودرا نگه داری کنید با خرید یک بار سالیان سال می توانید از آن استفاده کنید.
با توجه به انواع مختلف و سبک های متفاوت ساز دهنی با کمی تحقیق و جستجو می توانید ساز مناسب را انتخاب کنید. در واقع برای یادگیری ساز دهنی شما مراحل زیر را باید طی کنید
مهمترین عامل در نواختن این ساز هماهنگی در درست گرفتن ساز است درست و اصولی در دست گرفتن ساز باعث اجرای درست بسیاری از نت ها می شود. با انتخاب ساز دهنی مناسب نوبت به فراگیری این ساز است. با داشتن استاد مجرب و حرفه ای می توانید در مدت زمان کوتاهی اصول اولیه نوازندگی را بیاموزید. آموزشگاه موسیقی صدای مهرورزان با اساتید باتجربه خود می تواند به شما در انتخاب ساز مناسب و آموزش های لازم یاری برساند.