/
تیر / ۲۹
پن فلوت از جمله سازهای بومی و سرخپوستی است که بسیاری از علاقمندان به موسیقی برای ورود به این دنیای پر سر و صدا به انتخاب این ساز می‌پردازند. در واقع پن فلوت از تعدادی لوله ردیف شده در کنار هم تشکیل گردیده است که انتهای آنها بسته می‌باشد، ارتفاع این لوله‌ها از بزرگ به کوچک است. هنگامی که نوازنده شروع به دمیدن افقی در این لوله‌ها می‌کند، متوجه می‌شود که از هر لوله نت خاصی تولید می‌نماید. با این ساز بومی می‌توان به نواختن بسیاری از ملودی‌ها پرداخت. در ادامه در مورد ساز پن فلوت، انواع آن و … صحبت می‌کنیم.
پن فلوت را به عنوان ساز سرخپوستان می‌شناسند، بسیاری از موسیقی دانان پیشینه پن فلوت را به آمریکای جنوبی نسبت می‌دهند و معتقدند نخستین بار تولید پن فلوت از قبایل سرخپوستان سرچشمه گرفته، اما هنوز هم نظر قطعی در مورد تولد این سازها وجود ندارد. ساز پن فلوت از ساختار و چارچوبی ساده برخوردار است و با قرار گرفتن نی‌های با اندازه‌های گوناگون در کنار هم ساخته می‌شود. ارتفاع متفاوت این نی‌ها موجب ایجاد صدای با زیر و بم مختلف می‌شود. البته می‌توان نت‌ها را جوری تنظیم کرد که به گام معینی دست یافت. در زمان‌های قدیم برای کوک نمودن دقیق نت‌ها، داخل نی‌ها از دانه استفاده می‌گردید، اما امروزه در نی‌ها از جسمی همچون چوب پنبه استفاده می‌شود که با بالا و پایین آوردن آن نت‌های مورد نظر تولید می‌شوند.
امروزه انواع ساز پن فلوت با اسم‌های مختلفی در کشورهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین با تغییر دادن تعداد نی‌ها می‌توان به ساز پن فلوت جدیدی دست یافت. علاوه بر این سازهای دیگری از پن فلوت وجود دارد که با تغییر در طول نی‌ها می‌توان به تولید صداهای زیر یا بم دست یافت. بدین ترتیب پن فلوت از سازهای مختلفی برخوردار است و می‌توان برخی از انواع پن فلوت را به صورت زیر معرفی کرد:
پن فلوت پایشاو نوعی ساز بادی چینی می‌باشد که دارای اندک تفاوتی نسبت به سازهای پن فلوت اروپایی و آمریکای جنوبی است. سوراخ لوله‌های این پن فلوت از بریدگی‌های زاویه‌داری برخوردار است، همین تفاوت منجر به ایجاد تغییر صدا در فاصله دوم کوچک می‌گردد. بدین ترتیب پن فلوت پایشاو به صورت کروماتیک طراحی گردیده، این ساز حتی اگر به صورت دیاتونیک کوک گردد، زنگ صدای آن از بین نمی‌رود.
پن فلوتی به شکل گرد که در مناطق شمالی تایلند در ایسان و موسیقی سنتی لائوس به کار گرفته می‌شود. معمولاً این ساز از تنه درخت بامبو ساخته شده و شامل ۱۳ قطعه است.
پن فلوت نای نوعی پن فلوت دیانوتیک رومانیایی است، این نوع پن فلوت نخستین بار در قرن هفده به کار گرفته شد و بیشترین استفاده از این ساز در گروه‌های لووتاری بوده است. پن فلوت نای از بیست لوله ساخته شده که به طور منحنی در کنار هم قرار گرفته‌اند، چیدمان منحنی شکل این ساز باعث می‌شود تا سرعت نوازندگی با پن فلوت نای افزایش یابد. مکان لوله‌های باریک و بلند در طراحی این پن فلوت در سمت راست قرار دارد.
پن فلوت استفاده شده در موسیقی سنتی آند، پن فلوت سیکو است، این پن فلوت از درخت بامبو، استخوان، پرهای کندور و… ساخته می‌شود. در ساخت پن فلوت سیکو از دو ردیف ساز استفاده شده که هر کدام از تمامی نت‌ها پشتیبانی می‌کنند تا گام کامل تهیه نمایند. در زمان‌های قبل دو نوازنده به نواختن سیکو می‌پرداختند، یک ردیف سیکو به ایرا و ردیف دوم به آرکا شهرت داشت. امروزه هر دو ردیف پن فلوت سیکو توسط یک موزیسین نواخته می‌شود.
مدل روسی و اوکراینی پن فلوت به نام کوویتسی شهرت دارد. می‌توان گفت نمونه‌های مختلفی از کوویتسی ها در اوکراین وجود دارد که شامل کوویتسی یک طرفه و کوویتسی دو طرفه هستند. در مدل یک طرفه لوله‌ها از بزرگ به کوچک در یک ردیف قرار گرفته‌اند، اما در نمونه‌های دو طرفه لوله بزرگ در وسط قرار دارد. معمولاً جهت اجرای نت‌های کروماتیک از کوویتسی استفاده می‌شود، برای انجام این کار باید زاویه لوله‌ها را نسبت به لب‌های خواننده خم کرد.
این پن فلوت سایز کوچکی داشت و توسط سازندگان چاقو گالیسیایی در پرتقال، اسپانیا، مکزیک و… ساخته شد تا خبر حضورشان را به محله‌های مختلف بدهند. از طریق این پن فلوت گام‌های سریع و بلندی نواخته می‌گردد، می‌توان گفت به طور سنتی پن فلوت چیفلو با چوب ساخته می‌شود، اما امروزه نمونه‌های پلاستیکی آن نیز تولید و مورد استفاده قرار گرفته است.
برای نواختن و ایجاد صدای مناسب توسط پن فلوت، لب‌ها را می‌بندند تا حالتی شبیه به لبخند بدست آید. اکنون باید فک پایین جوری به سمت جلو حرکت کند که به خوبی دهانه لوله را در بر گیرد، برای این که فک پایین جلو برود دندان‌ها در قسمت پایین را به پشت لب پایین می‌چسبانند و فشار می‌دهند تا فک جلوتر برود. علاوه بر این در قسمت فک بالا نیز باید دندان‌های بالا به پشت لب بالا بچسبد و فشاری اعمال شود، اما تماسی با لوله نداشته باشند، در این حالت سعی کنید حروف TU را تلفظ کنید. فشار لب‌ها به یکدیگر به خاطر این است که هوا به میزان کم و خیلی سریع داخل ساز شود. معمولاً در آغاز جهت تولید صدا نیاز به فشار بالایی است، اما بعد از مدتی این میزان فشار به حداقل می‌رسد. می‌توان گفت جهت تولید صدای درست و واضح پن فلوت باید تمرینات زیادی انجام شود، همچنین برای تولید نت‌های جدید هم باید لب‌ها را به صورت زاویه‌دار بر روی نی‌ها گذاشت تا نت‌های بعدی ایجاد شوند.
پن فلوت از جمله سازهای محلی است که توانسته نظر نوازندگان زیادی را به خود جلب کند. برخی از نوازندگان به نام پن فلوت به قرار زیر هستند:
جمع بندی
پن فلوت ابزاری جهت تولید آهنگ است، جهت ساخت این ابزار از لوله‌های از جنس بامبو، چوب، شیشه، پلاستیک و… استفاده شده تا در یک ردیف در کنار هم چیده شوند. تعداد لوله‌های این ساز بین ۱۲ تا سی عدد است، معمولاً یک طرف لوله‌ها با موم، چوب پنبه و… بسته می‌شود تا امواج صوتی تولید گردند. در این مقاله سعی کردیم در مورد پن فلوت و مدل‌های مختلف آن بیشتر صحبت کنیم.